راهکارهای قانونی پیشنهادی برای توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین در ایران بیان مساله؛ توانمندسازی معلولین یکی از اصولی‌ترین استراتژی‌ها در راستای حفظ و تقویت کرامت انسانی آنان می‌باشد و بر همین اساس راهبرد توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین در برنامه‌ریزی‌های کلان دولت مورد توجه و عنایت ویژه قرار گرفته است. بیکاری یکی از چالش‌های اصلی فرا روی معلولین جویای کار است که موجب انزوا وسرخوردگی آنان و عدم حضور اثرگذارشان در جامعه است . مطالعات نشان می‌دهد که به طور متوسط نرخ بیکاری معلولین (نابینایان ، ناشنوایان ، معلولین جسمی – حرکتی ، معلولین ضایعه نخاعی،بیماران روانی مزمن و …) بیش از ۶۳ درصد است . در سا‌ل‌های اخیر که طرح حمایت از بنگاه‌های اقتصادی زودبازده و کارآفرین به اجرا درآمده است، به دلیل ناهمگونی این طرح با شرایط خاص معلولین ، امکان بهره‌مندی گروه عظیمی از آنان از مزایای طرح فراهم نشده است که البته بخشی از مشکلات اجرایی این طرح برای معلولین به نظام بانکی کشور و بخش دیگر آن به آیین نامه‌ها ، قوانین و مقررات اجرائی طرح مربوط می‌شود. با توجه به مطالب صدرالاشاره ، مطالعات گسترده‌ای برای آسیب‌شناسی علل و عوامل عدم توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین انجام شده است و علاوه بر مطالعات تطبیقی مربوط به سایر کشورها ؛ پژوهش‌ها و مطالعات میدانی مربوطه به حوزه بازار کار با مشارکت انجمن‌ها و تشکل‌های معلولین و همچنین کارفرمایان و کارآفرینان علاقه‌مند به توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین به سرانجام رسیده است . نتایج این بررسی‌ها حاکی از آن است که توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین مستلزم وجود مجموعه‌ای از قوانین و مقررات حمایتی – هدایتی ویژه‌ است که با اجرای آن قوانین بتوان نسبت به افزایش حضور اثرگذار معلولین در بازار کار اقدام نمود. نکته قابل توجه آن است که بیکاری معلولین علاوه بر ایجاد مشکلات و معضلات فراوان اقتصادی برای آنان ، جایگاه انسانی و اجتماعی و فرهنگی آنها را نیز در جامعه تنزل می‌دهد و روحیه یأس و خودکم‌بینی و رکود و ناتوانی را در میان آنان ترویج می‌نماید و به همین دلائل هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی برای خانواده‌های معلولین و جامعه به وجود می آورد. این در حالی است که مشارکت فعال معلولین در جامعه اولاً موجب افزایش روحیه و باور به زندگی مفید در میان آنها خواهد شد و ثانیاً هزینه‌های پرداخت مستمری‌های مادام‌العمر به آنان را از بین خواهد برد . «راهکارهای قانونی پیشنهادی برای توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین » با توجه به علل عوامل ذیل‌الذکر تهیه و طراحی شده است :  افزایش روز افزون تقاضای معلولین برای حضور فعال در بازار کار  تمایل کارفرمایان و کارآفرینان برای حمایت از کارآفرینی و اشتغال معلولین در صورت وجود مشوق‌ها و حمایت‌های قانونی از آنان  عدم اجرای کامل قانون جامع حمایت از حقوق معلولین در موضوع کارآفرینی و اشتغال آنان و عدم توجه کامل به کارآفرینی و اشتغال معلولین در آن قانون  افزایش تعداد معلولین تحصیل کرده و ارتقای سطح تقاضاهای آنان برای برخورداری از زندگی مناسب و رفاه اجتماعی و اقتصادی  حمایت ویژه از گروه‌های آسیب‌پذیر و آسیب‌دیده و کمک به افزایش توان آنان برای حضور مفید و نظام‌مند در همه عرصه‌های اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی  کاهش فاصله‌های طبقاتی در جامعه و کمک به اجرای اصول بنیادی عدالت اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی  دستیابی به اهداف مترقی سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ و ایجاد الگوهای قانونی برای حضور اثرگذار معلولین در جامعه  ایجاد بسترهای لازم برای رشد و توسعه خلاقیت‌ و نوآوری‌های معلولین و کمک به کارآفرینی و شکوفایی آنان  بهره‌مندسازی جامعه از توانایی‌های تخصصی معلولین و رعایت حقوق شهروندی آنان  ایجاد فرصت‌های بیشتر و بهتر کارآفرینی و اشتغال برای معلولین و تلاش برای فراهم سازی اشتغال برابر آنان در بازار کار  عدم وجود مجموعه کاملی از قوانین برای حمایت از توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین امیدواریم با توجه به سیاست‌های دولت خدمتگزار مبنی بر اجرای عدالت و مهرورزی به مردم و همچنین با نظر به تعهد انسانی و اخلاقی نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به حمایت از حقوق معلولین ؛ تصویب و اجرای این قانون مشکلات و معضلات فراوان معلولین را برای حضور در بازار کار حل نماید و زمینه‌های توسعه رفاه و زندگی مناسب را برای آنان فراهم نماید . ان‌شاءا… ب: راهکارهای قانونی پیشنهادی برای حل مشکل بیکاری معلولین عبارتند از: ۱-ب: دولت موظف است بستر های مناسب برای توسعه کارآفرینی و اشتغال معلولین را فراهم نماید و حمایت ها و اقدامات لازم برای خودکفایی و توانمندسازی آنان انجام دهد. – نکته۱: منظور از معلول در این قانون عبارتست از افرادی که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی به دلیل ضایعه جسمی،ذهنی،روانی یا توام، اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارایی عمومی آنان ایجاد شود به گونه ای که موجب کاهش استقلال فرد در زمینه های اجتماعی و اقتصادی شود نکته۲:منظور از معلول شاغل در این قانون عبارتست از معلولینی که دارای توانایی انجام کار می باشند و در مراکز کسب و کار بخش غیر دولتی یا در وزارتخانه ها،سازمان ها،نهادها، شهرداری ها،شرکت های دولتی،بانک ها و موسسات مالی و اعتباری یا بصورت خوداشتغالی یا تعاونی به کار مشغول می باشند. نکته۳:منظور از معلول جویای کار در این قانون عبارتست از معلولینی که دارای توانایی انجام کار باشند و مهارت ها و آموزش های لازم برای اشتغال را کسب نموده باشند. ۲-ب:کارفرمایانی که معلولین جویای کار تحت پوشش سازمان بهزیستی را در مراکز کسب و کار خود استخدام کنند با رعایت شرایط زیر از “یارانه حقوق و دستمزد معلولین شاغل” استفاده خواهند کرد : الف : مدت قرارداد استخدامی کارفرما با معلول شاغل حداقل ۱ سال باشد. ب : حقوق و دستمزد معلول شاغل بر اساس مصوبات شورای عالی کار و سایر قوانین و مقررات مربوطه بطور کامل از سوی کارفرما پرداخت شود. ج : سایر مزایای قانونی تصریح شده در قانون کار (مزایای رفاهی کارگران) به معلول شاغل اختصاص داده شود. نکته ۱:منظور از یارانه حقوق و دستمزد عبارتست از : پرداخت حداکثر ۵۰ درصد حقوق و دستمزد ماهانه معلول شاغل با توجه به میزان معلولیتش(شدید- متوسط – خفیف) توسط سازمان بهزیستی کشور به کارفرمایی که معلول را استخدام کرده است. نکته۲:یارانه حقوق و دستمزد برای هر معلول شاغل در بخش مزدبگیری غیردولتی تا ۵ سال قابل پرداخت می باشد. ۴-ب: کارفرمایانی که در مراکز کسب و کار خود ، معلولین جویای کار را استخدام نمایند ، مشروط بر آن که مدت قرارداد استخدامی آنان با معلول شاغل حداقل ۱سال باشد- با توجه به تعداد معلولینی که استخدام کرده اند- از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند. ۵-ب : کارفرمایانی که در مراکز کسب و کار خود معلولین را استخدام نمایند ، مشروط بر آن که مدت قرارداد استخدامی آنان با معلول شاغل بیش از ۱ سال باشد، از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما معاف می شوند. نکته۱: معلولینی که بصورت خوداشتغالی یا در کارگاه های اشغال خانگی مشغول به کار می باشند از پرداخت سهم بیمه خویش فرمایی معاف می شوند. نکته۲:معلولین جویای کار برای دریافت مجوز های قانونی ایجاد کسب و کارخانگی در اولویت می باشند. ۶-ب: : کارگاه‌های خود اشتغالی و اشتغال خانگی ، تعاونی‌های کارآفرینی و اشتغال ، مراکز کارآفرینی و اشتغال معلولین ، همچنین آموزشگاه‌هائی که آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای یا آموزش‌های کارآفرینی و توسعه مهارت‌های کسب و کار یا سایر آموزش‌های منجر به اشتغال را به معلولین ارائه می‌دهند از پرداخت مالیات و عوارض سالانه شهرداری معاف می‌باشند . ۷-ب : تمام معلولین شاغل در وزارتخانه‌ها ، سازمان‌ها ، نهادها ،شهرداری ها، شرکت های دولتی ، بانک ها و موسسات مالی و اعتباری دولتی و همچنین مراکز کسب و کار بخش غیردولتی از پرداخت مالیات بر حقوق و دستمزد معاف می شوند. ۸-ب : وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی مکلف است با ایجاد صندوق حمایت از کارآفرینی و اشتغال معلولین نسبت به پرداخت تسهیلات وام ارزان قیمت به طرح‌های کارآفرینی و اشتغال معلولین اقدام نماید. دولت مکلف است اعتبار مالی مورد نیاز این صندوق را بصورت بودجه سالانه تأمین نماید . ۹-ب :شرکت ها و موسساتی که در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی ، فعالیت های واگذار شده توسط بخش دولتی را برعهده خواهند گرفت مکلفند حداقل ۲ درصد نیروی انسانی مورد نیاز خود را از معلولین جویای کار تامین نمایند. نکته: انجمن ها،تشکل ها و تعاونی های معلولین در دریافت خدمات ناشی از واگذاری های اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی در اولویت قرار دارند. ۱۰-ب: : کارفرمایانی که ابزار و وسائل مورد نیاز برای حرفه آموزی و اشتغال معلولین را از سایر کشورها به ایران وارد نمایند و برنامه ها و فعالیت ها و ابزارهای حرفه آموزی و اشتغالزایی آنان مورد تایید وزارت رفاه و تامین اجتماعی باشد از پرداخت عوارض گمرکی مربوط به ابزار و وسائل مورد اشاره معاف می‌باشند. ۱۱-ب:وزارتخانه ها،سازمان ها،نهادها، شرکت های دولتی،شهرداری ها، بانک ها و موسسات مالی و اعتباری دولتی به منظور حمایت از تامین خدمات توانبخشی معلولین،می توانند نسبت به تخفیف زمان کار معلولین شاغل با توجه به میزان معلولیتشان(شدید- متوسط- خفیف) تا دو ساعت در روز اقدام نمایند. ۱۲-ب :وزارتخانه‌ها ،سازمان‌ها ، نهادها،شرکت های دولتی،شهرداری ها،بانک ها و موسسات مالی و اعتباری بخش دولتی و مراکز کسب و کار بخش غیردولتی و همچنین دانشگاه هاو موسسات آموزش عالی و مدارس مکلفند در روز جهانی معلولین (۱۲ آذر) نسبت به اجرای برنامه‌های تجلیل از معلولین اقدام نمایند. ۱۳-ب : معلولین شاغل در وزارتخانه‌ها ، سازمان‌ها ، نهادها،شرکت های دولتی،شهرداری ها،بانک ها و موسسات مالی و اعتباری بخش دولتی و مراکز کسب و کار بخش غیردولتی با پرداخت حداقل بیست سال سهم بیمه تأمین اجتماعی- بدون رعایت شرایط سنی- می توانند بازنشسته شوند . نکته۱ : معلولان زن شاغل با پرداخت حداقل هفده سال سهم بیمه تامین اجتماعی _ بدون رعایت شرط سنی- می توانند بازنشسته شوند. نکته۲: مدت۲ ماه به مرخصی زایمان معلولان زن شاغل اضافه می شود. ۱۴-ب : سازمان بهزیستی کشور مکلف است حمایت‌های لازم را برای ایجاد و توسعه مراکز کارآفرینی و اشتغال معلولین انجام دهد و در این مراکز ، خدمات آموزش و اشتغال و بازاریابی و فروش محصولات معلولین را با بهره‌گیری از توان اجرایی بخش غیردولتی ارائه نماید. ۱۵-ب : وزیر رفاه و تامین اجتماعی عضو شورای عالی اشتغال و مدیران کل واحدهای اجرایی سازمان بهزیستی در استان‌ها عضو کارگروه اشتغال و سرمایه گذاری استان‌ می‌باشند . ۱۶-ب :وزارتخانه‌ها ، سازمان‌ها ، نهادها ، شرکت‌های دولتی،شهرداری ها،بانک ها و موسسات مالی و اعتباری بخش دولتی مکلفند حداقل ۵ درصد مجوزهای استخدام نیروی انسانی خودرا(رسمی،پیمانی،قراردادی) در اختیار معلولین قرار دهند . (اصلاح بند الف ماده هفت قانون جامع حمایت از حقوق معلولان) نکته۱: مدت ۳ سال به شرط سنی معلولین جویای کار افزوده می شود. ۱۷-ب : سازمان بهزیستی کشور مکلف است با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور و با بهره‌گیری از توان اجرایی بخش غیردولتی نسبت به ایجاد و راه‌اندازی آموزشگاه‌های فنی و ‌حرفه‌ای ویژه معلولین اقدام نماید و حمایت‌های مالی لازم از این آموزشگاه‌ها را در قالب پرداخت یارانه آموزش انجام دهد . ۱۸-ب :دولت مکلف است حمایت‌های لازم را از معلولین و مددجویان مخترع ، مبتکر ، نویسنده ، شاعر ، هنرمند ، خلاق ، نوآور و کارآفرین انجام دهد و زمینه‌های رشد و شکوفایی استعدادهای آنان را فراهم سازد. ۱۹-ب:وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی ، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان آموزش و پرورش کودکان استثنایی نسبت به ساماندهی “کمیته طراحی و تنظیم استانداردهای خدمات آموزشی مورد نیاز معلولین و جانبازان” و طراحی،تدوین و تنظیم”فرهنگ مشاغل ویژه معلولین و جانبازان” اقدام نماید و نسبت به توسعه و مناسب سازی آموزش ها برای آنان اقدام نماید. ۲۰-ب:وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی مکلف است نسبت به ساماندهی و سازماندهی “مراکز مشاوره شغلی و کاریابی” و “مراکز مشاوره،اطلاع رسانی و خدمات کارآفرینی” ویژه معلولین اقدام نماید. ۲۱-ب: سازمان بهزیستی کشور مکلف است با همکاری مرکز آمار ایران نسبت ایجاد بانک اطلاعات جامع کارآفرینی و اشتغال معلولین و مددجویان اقدام نماید. ۲۲-ب:وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی مکلف است با همکاری وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و وزارت رفاه و تامین اجتماعی و بنیاد شهید و امورایثارگران نسبت به طراحی،تدوین و تنظیم آیین نامه های حفاظت،ایمنی و بهداشت کار ویژه معلولین و جانبازان اقدام نماید. طراحی،تهیه وتنظیم؛ مسلم خانی(مشاور معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون،کارورفاه اجتماعی) مسلم خانی(مدرس دانشگاه و کارشناس بازار کار) – کارشناس عالی بازار کار – پژوهشگر برترکشور در حوزه خلاقیت،نوآوری،کارآفرینی وشناخت بازارکار – مربی و مشاور مهارت های کسب و کار و کارآفرینی براساس الگوهایSIYB،kAB، NTTEو گام به گام – مدرس کارگاه های آموزشی خلاقیت و ذهن انگیزی و پرورش ایده – مدرس سمینارهای آموزشی مهارت های مدیریتی (کارآفرینی سازمانی؛ مدیریت روابط انسانی؛مدیریت جلسات؛مدیریت منابع انسانی؛فنون مذاکره؛پرورش مهارت های مدیریتی؛اصول تصمیم گیری؛اصول مدیریت عمومی؛روش تحقیق و …) نشانی الکترونیکی :moslem__khani@yahoo.com web:fekrafarinan.blogfa.com تلفن همراه :۶۴۹۲۵۰۳-۰۹۱۲